Tepenizde gördüğünüz orta büyüklükte, yaklaşık bir kilometre çapındaki bir bulutun hacmi 4 milyar metreküptür ve içinde 1 – 5 milyon kilogram su vardır. Peki nasıl oluyor da bu kadar su başımıza kovadan dökülür gibi dökülmüyor, bu kadar tonlarca ağırlık havada durabiliyor? Gerçekten bulutlar gökyüzünün inanılmaz ve harika süsleridir.
Hiçbir bulut diğeri ile şekil ve hacim olarak aynı değildir. Çünkü oluşumlarına etki eden hava akımları, sıcaklık, basınç, havadaki toz miktarı v.b. gibi o kadar çok etken vardır ki, çok değişken olan atmosferde iki yerde bütün bu şartlan eşit olarak sağlamak mümkün değildir.
Isınan yeryüzünden buharlaşan su, havadan hafif minik su buharları şeklinde doğruca gökyüzüne yükselir. Belirli bir yükseklikte basınç azaldığı, hava da soğuduğu için minik su damlacıkları haline geçerler ve bulutları oluştururlar. Başlangıçta bu damlalar o kadar küçüktür ki, çapları birkaç mikrometredir, (insan saçı 100 mikrometredir.) Ortalama bir yağmur damlasının oluşabilmesi için bunlardan milyonlarcasımn birleşmesi gerekir.Bulutların bu kadar ağırlığa rağmen gökyüzünde asılı kalabilmelerinin sebebi bu damlacıkların çok küçük olmalarıdır. Her ne kadar bir kilometre çapındaki bir bulutta en azından 1.000 ton su varsa da bu hacimdeki hava 1.000.000 tondur, yani bin kez daha ağırdır. Bu nedenle de bulutlar içerlerindeki yağmur taneleri iyice oluşup, ağırlaşıp yere düşene kadar tepemizde gezinip dururlar. Aslında yağmur yağarken yağmur damlası oluşma işlemi devam ettiğinden bulut içindeki suyu boşaltıp bir anda kaybolmaz.
Bulutun oluşumunda başlangıçta oluşan su damlacıkları o kadar küçüktür ki, üzerlerine gelen ışıkları doğrudan yansıtırlar ve bu tip bulutlar pamuk gibi beyaz görünürler. Su damlacıkları birleşip büyüdükçe, yani kalınlaştıkça ışığı daha az yansıtırlar, bu nedenle de yağmur bulutları daha koyu, gri hatta siyaha yakın renkte görünür. Gittikçe büyüyerek ağırlaşan bu damlalar bulutun altında toplandığından, bu tip bulutların tabanları üst taraflarına nazaran daha koyu renktedirler.
Havadaki sıcaklık yatay olarak genellikle aynıdır. Bu nedenle havanın içine suyu alabileceği yükseklik yatay olarak hemen hemen aynı olduğundan bulutların altları daha düzdür. Bulutun ortası ile üst kenarı arasındaki ısı farklı olduğu ve üst tarafında su damlası oluşumu devam ettiği için üst taraflar kıvrımlıdır.
Bulutlar şekillerine ve yüksekliklerine göre sınıflandırılırlar. Genelde üç ana grupta toplanırlar. Bu sınıflandırmaya göre, ince, tutam tutam, ufak bulutlara ’sirüs’, kümeler halinde olanlara ‘kümülüs’, ufukta tabaka halinde görünenlere de ’stratus’ deniliyor. Ayrıca iki tane de yükseklik kategorisi var. Bulutun tabanı yerden 2.000 – 6.000 metre yükseklikte ise ön ismi ‘alto’, 6.000 metreden daha yükseklikte ise de ’sirro’ oluyor. Yağmur bulutlarına da diğerlerinden ayırmak için ‘nimbo, nimbus’ gibi isimler ekleniyor.

Bulutlar yapılarına göre iki sınıfa ayrılırlar. Bunlar :

• Cumuluform Bulutlar (Küme Bulutlar)
  Rutubetli havanın, dikey akımlarla yoğunlaşmanııı olacağı seviyeye taşınması halinde oluşurlar. Cumuluform bulutlar, içerlerindeki dikey akımlar nedeniyle, istisnasız bir dereceye kadar türbülans içerirler. Genel olarak gökyüzünün 5/8′ini kapatırlar ve sağnak şeklinde yağmur veya kar yağışı yaparlar. Atılmış pamuk yığınları veya karnıbahar görünümündedirler.
• Stratiform Bulutlar (Tabaka Bulutlar)
  Havanın, bütün tabakalarında yoğunlaşma olacak kadar soğumanın olması halinde oluşurlar. Stratiform bulutlarda çok az veya hiç dikey akım olmadığından içlerinde hiç türbülans yoktur veya çok düşük şiddettedir. Genel olarak gökyüzünün 8/8′ini kapatırlar. Çisenti, hafif yağmur yağışı veya suhunetine bağlı olarak kar yağışı yapabilirler. Tabakalar halinde yayılmış çarşaf görünümündedirler.

Bulut Çeşitleri

• Sirus Bulutları
  Sirus bulutları yerden yüksek bulutlardır. Düzensiz çizgiler ve buklelere benzerler. Yeryüzünün altı kilometre veya daha yükseklerinde yer alırlar ve genellikle güzel havaya işaret ederler. Soğuk iklimlerde, kuzeyden sürekli esen rüzgarlar ile birlikte oluştuklarında gelen kar fırtınasının habercileridirler.

   

  

  sirus bulutları

• Kümülüs Bulutları
  Kümülüs bulutları tüy gibi, beyaz, kümeler halinde görünürler. Bu bulutlar sirus bulutlarının oldukça aşağılarında yer alırlar ve sıkça iyi havaya işaret ederler. Güneşli bir günün ortasında yere yakın büyük pamuk yığınları şeklinde görünmeye meyillidirler. Günün ilerleyen saatlerinde atmosferde büyümeye ve yükselmeye başlıyabilirler ve bir dağ bulutu gibi birikmeye başlarlarsa, bunlar fırtınaya dönüşebilir.

   

   

  

  kümülüs bulutları

• Stratus Bulutları
  Stratus bulutları çok alçak, gri bulutlardır. Sık olarak bütün gökyüzünü ince gri bir tabaka halinde kaplarlar. Bu bulutlarının genellikle anlamı yağmurdur.

   

   

  

  stratus bulutları

• Nimbus Bulutları
  Nimbus bulutları tek biçimli bir grilikle, tüm gökyüzünü tam olarak kapatan bulutlardır.
• Cumulonimbus Bulutları
  Cumulonimbus bulutları bir kümülüs bulutunun kuvvetlenmesi ve çok yükseklere çıkması sonucu oluşur. Şekli bir demirci örsünü andırır. Eğer yönünüz bulutun gidiş yönüne doğru ise, gök gürültülü bir fırtınaya gireceğinizi bekleyebilirsiniz.

   

   

  

  cumulonimbus bulutları

• Cirrostratus Bulutları
  Stratus bulutlarından yüksekte ve sirus bulutlarından daha koyudurlar. Gökyüzünü birbirine oldukça benzer şekilde kaplarlar. Bu bulutlar iyi havanın işaretidirler.

   

   

  

  cirrostratus bulutları

• Cirrocumulus Bulutları
  Cirrocumulus bulutları küçük, beyaz ve yuvarlak şekilli yüksek irtifada bulanan bulutlardır. İyi havanın habercisidirler.

   

   

  

  cirrocumulus bulutları

• Scud Bulutları
  Duman gibi seyrek hızlı hareket eden bulutlardır.Gelen rüzgarın yönünü gösterirler.

   

   

  

  scud bulutları

Ayrıca bakınız :

 

 

Bulut çeşitleri hakkında daha ayrıntılı bilgi için:

 

http://www.havacilik.hacettepe.edu.tr/

http://www.windows.ucar.edu/